|
ذوالفقار احمد خان صاحب ڊگري مڪينيڪل انجنئيرنگ ۾ اين.اِي.ڊي يونيورسٽي آف انجنئيرنگ اينڊ ٽيڪنالاجي مان حاصل ڪئي، ايل ايل بي يونيورسٽي آف ڪراچيءَ مان ڪيائون ۽ پوسٽ گريجُوئيٽ ڊپلومه آئي ٽي اينڊ ٽيليڪام ۾ يونيورسٽِ آف اسٽريٿ ڪلائيڊ گلاسگو مان حاصل ڪيائون. پاڻ هڪ سال جو ڊرافٽنگ جو ڪورس ”پيٽينٽ سپيسيفِڪيشَن ايٽ آسٽيرلين سٽَئنڊَرڊ“ جيڪو منئقد ڪيو ”انسٽيٽيوٽ آف پيٽينٽ اينڊ ٽريڊ مارڪ اٿارٽيءَ آف آسٽريليا“ ۽ ان کان پوءِ پي.اي.پي.ايس.بي 91/03 ۽ 91/02 جون سندون حاصل ڪيائون ”آسٽريلين پيٽينٽ اٿارٽي پروفيشنل سٽئنڊَرڊ بورڊ مان.
محترم جسٽس ذوالفقار احمد خان سنڌ بار ڪائونسل جا نمائندا رهيا 1993 ۾. ان کان وٺي پاڻ عملي قوم رکيو ڪجه اهڙين ايرياز تي جهڙوڪ دَانن جي ملڪيت، انٽرنيٽ، ميڊيا، هاءِ ٽيڪنالاجي، ميري ٽائيم ۽ ڪنسٽرڪشن لاءِ پاڻ پنهنجي پسنو جي مضمونن تي ڪافي لکيو آهي، ٽريڊ مارڪ جي قانون لِکڻ ۾ پاڻ هڪ اهم قردار نڀايو. پاڻ 2001 ۾ ”ورلڊ انٽليڪچوئل پراپرٽي رائيٽس آرگنائيزيشن ۽ فريمڊ پيٽرن ڊزائن ۽ انٽيگريٽڊ سرڪٽ رولز“ ۾ ڪم ڪيو، پاڪستان جو پهريون جاگرافيائي اِشارو، پاڪستان جي بهترين ملڪيت جي حقن جي تنظيم (پپرو) ۽ جينيائي ذريقن جي رسائي ۽ فائدو ورهائڻ وارا قانون جهڙا مضمون به سندس پاڻ ئي لکيا. پاڻ ”ورلڊ ٽريڊ آرگينائيزيشن“ ۾ پاڪستان جي رسائي ۾ مدد ڪيائون ۽ ”ٽريڊ رليٽيڊ اسپيڪٽس آف انٽيليڪچوئل پراپرٽي“ ڪائونسل جيڪا سوئٽزرلينڊ ۾ منئقد ٿي جيڪا قانون ۽ مضمون تي قبوليت جو جائزو وٺڻ لاءِ ٿي ان تي پاڪستان جو بهترين ملڪيت جو قانون پيش ڪيائون. پاڻ پاڪستان جي ماحولياتي قانوني تنظيم جا بنيادي رڪن پڻ آهن ۽ ”خورشيد خان سينٽر فار ايڊوانسمينٽ آف انٽيليڪچوئل پراپرٽي ۽ ماڊرن لاءَ“ جابه بنيادي رڪن رهيا. ججسٽس خان صاحب ”پاڪستان ميري ٽائيم لاءَ ايسوسيئيشن“ جو بنياد پڻ رکيو ۽ 1998 جي بينالاقوامي ميري ٽائيم قائدي جي تنظيم سان گڏ پڻ ڪم ڪيائون
|
| پيشه ورانه تنظيمون |
|
پاڻ پنهنجي ڪاروبار جي 30 سالن کان به وڌيڪ زندگيءَ ۾ ”ايشين پيٽينٽ اٽارنيز ايسوسيئيشن (جاپان)“، ”انسٽيٽيوٽ آف پيٽينٽ اٽارنيز(آسٽريليا)، ”انٽرنيشنل چيمبر آف ڪامرس (فرانس)، فيبريشن انٽرنيشنل ڪائونسل پراپرٽي انڊسٽري (فڪپي)( سئيٽرزلينڊ)، ”اميريڪن بار ايسوسيئيشن“ (اي بي اي آمريڪا)، ”انٽرنيشنل ٽريڊ مارڪ ايسوسيئيشن (آمريڪا)، ”انٽرنيشنل ايسوسيئيشن آف پروٽيڪشن آف انٽيليڪچوئل پراپرٽي“، پاسٽ ڊيليگيٽ فار انڊيپينڊنٽ ميمبرز فرام يورپ اينڊ ايشيا (سئيٽرزلينڊ)، ”انسٽيٽيوٽ آف ٽريڊ مارڪ ايجنٽس (انگلينڊ)“، ”ڊي.آر.آءِ ڊفينس اٽارنيز ايسوسيئيشن (آمريڪا)“،” دي چارٽرڊ انسٽيٽيوٽ آف پيٽينٽ ايجنٽس (انگلينڊ)“، ”انٽرنيشنل بار ايسوسيئيشن“، لائيسنينگ ايگزيڪيوٽِو سوسائٽي، ڪائونٽر فورس، اَي اسپيشلائيز گروپ آف انٽرنيشنل چيمبر آف ڪامرس (سئيٽرزلينڊ)، نيشنل ايسوسيئيشن آف پيٽينٽ پروفيشنلز (آمريڪا)، فارماسيٽيڪلز ٽريڊ مارڪ گروپ (انگلينڊ) سينٽر فار ليگل اسٽيبيز (سئيٽرزلينڊ)، جرمن ايسوسيئيشن فار پروٽيڪشن آف انٽيليڪچوئل پراپرٽي، جي.آر.يو.آر (جرمني)، بايو ٽيڪنالاجي انڊسٽري ايسوسيئيشن فار ايشيا اينڊ پيسفڪ (لاءَ ايشيا، آسٽريليا)، جاپان انٽيليڪچوئل پراپرٽي ايسوسيئيشن (جاپان)، آءِ.سي.اي.اين.اين لارج ايشيا اينڊ پيسفڪ ريجن، پاڪستان انڊسٽريئل اينڊ انٽليڪچوئل پراپرٽي رائيٽس ايسوسيئشن، پاڪستان انجينئيرنگ ڪائونسل، اربن اينڊ ريجنل انفارميشن سسٽم ايسوسيئيشن (آمريڪا) ۽ پاڪستان جاپان بزنس ڪائونسل سان مسلڪ رهيا
|
| بين الاقوامي ڪاميٽيز |
|
جسٽس خان صاحب اَي.بي.اَي، اِنٽا، آپڪا ۽ ايڪٽا ڪميٽيز جا جيڪي قانوني ڊيٽابيس تي مشتمل هئا ۽ ڪاپي رائيٽ ڊولپمينٽ، ٽريڊ جي نشان جو مقدمو، اشاعت، مشهور ۽ ڄاتل سڃاتل نشان، انٽرنيٽ جو نشان، ويپولنڪ ۽ اينٽي ڪائونٽرفيٽنگ جا نمائندا رهيا.
پاڻ واپار جي ڪاميٽي واري وزارت جا جيڪي بهترين ملڪيت جي حقن ۽ انڊسٽري واري وزارت تي مشتمل هئي، پاڪستان جي گورنمينٽ جا جيڪي پيٽن واري قانوني ترميم جي گروپ ۾ هئي ان جا پڻ نمائندا رهيا. پاڻ پاڪستان جي نمائندگي ڪيترن ئي ڊبليو.آءِ.پي.او ۽ ڊبليو.ٽي.او سيشنس تي ڪيائون. جسٽس خان صاحب آءِ.سي.سي (فرانس) ڪميشن جيڪا بين الاقامي ثالت ۽ بهترين انڊسٽريل ملڪيت، ايليا ڪميٽي جي مشقت جيڪا فرانس ۾ ڪيائون اِنهن جا ميمبر پڻ رهيا.
|
| انفارميشن ٽيڪنالاجي |
|
سندن انفارميشن ٽيڪنالاجي ۾ دلچسپي هئڻ ڪري پاڻ ايشيا فائونڊيشن جي مدد سان پاڪستان ليگل آٽوميشن فائونڊيشن جو بنياد رکيائون. اگار قانون کان اڳتي ڏِسجي جيڪو سندن اولين ترجيع هو، پاڻ آءِ ٽي ماهر طور ورلڊ بينڪ، ايشين ڊولپمينٽ بينڪ ۽ پلاننگ اينڊ ڊولپمينٽ ڪولبريٽو انٽرنيشنل (پي.اي.دي.سي.او) (آمريڪا) جا پراجيڪٽس جيڪي پاڪستان اندر استعمال ٿي رهيا هئا، انهن ۾ به ڪم ڪيائون. پاڻ جي آءِ ٽي جي اندر مهارت رليشنل ۽ پروٽيڪشن ڊيٽابيس، رموٽ اِميجنگ، ڊجيٽل ميپنگ، جغرافيائي معلوماتي سرشتو، سي.اي.دي، شهري انفرا اسٽريڪچر پلاننگ ۽ سافٽ ويئر تي ڪم ڪيائون
|
| ڪاروباري لکت |
|
جسٽس خان صاحب مختلف موضوعن تي لکيو جيئن حقن تي، ڪاپي رائيٽ ۽ ڪاروباري نشان تي جيڪو انٽرنيشنل پيرياڊيڪل جي اندر اچي ٿو ۽ ڪاروبار جي نشان جي دنيا ۽ اي.اي.پي.آءِ جرنل جاپان جو. پاڻ تيزيءَ سان اڳتي وڌندڙ فائنيشل ٽائيمز بڪ آف ٽريڊ مارڪ جي اندر پاڪستان باب ليکڪ رهيا، ڪاروباري نالا ۽ اَڻوڻندڙ مقابلا، پاڪستاني قومي رپورٽ بين الاقامي ڪاروباري نشان جي آهي، لائيف سائنس لاءَ روِيو ۾ جيڪو شايع ڪيو لاءَ بزنس ريسرچ لميٽد (يونائيٽڊ ڪنگڊم)، دنيا جي ڪاروباري نشان جي اندر ٽريڊ مارڪ جو پاڪستان جو باب پڻ لکيائون
پاڻ ڪيترائي مضمون لکيائون جنهن ۾ پاڪستاني حقن جا قانون، آءِ پي جي فرنٽ لائن تي شايع ٿيل پروٽيڪشن آف لي آئوٽ ڊزائن آف انٽيگريٽيڊ سرڪٽس 2000 تي به پڻ مضمون لکيو. پاڻ پڻ پاڪستاني حقن جي آفيس جي ڪمن جي دستاويزات تي لکيو، پاڪستاني حقن جي آفس ۾ جيڪا هڪ مخصوص ڪم جي طور تي ڏنل هئي ورلڊانٽليڪچوئل پراپرٽي رائيٽس اَرگَنزيشَن (سئيٽرزلينڊ) جي طرفان.
بايوسائنس لاءَ رِويو ميگزين لاءِ ۾ پاڻ پاڪستاني ملڪ جا نمائندا به رهيا جيڪو لاءَ ٽيڪسٽ پبلشنگ لمٽڊ (يونائيٽڊ ڪنگڊم) جي طرف کان شايع ڪيو ويو.
|
| ڪاروباري ڪورسز |
|
جسٽس خان صاحب خاص ڪورس/انٽليڪچوئل پراپرٽي اَرگَنزيشَن اڪيڊمي مان ڪيائون جيڪا انٽليڪچوئل پراپرٽي تي مشتمل آهي، رَوايتي علم، بهترين ملڪيت، ڪاپي رائيٽ سان منسلڪ حَقَ، پاڻ ويٽنام ۽ سنگاپور ۾ جاپان پيٽينٽ اٽارني ايسوسئيشن جي آءِ.پي پريڪٽشنر جو هڪ سيمينار به اٽينڊ ڪيائون ڪاروبار تي علاقائي ڳالهه ٻولهه، بهترين ملڪيت ۽ حياتياتي ذريعا ايشيا جا 2002ع ۾ بنگلاديش ۾، گووا ۾ 2007 ۾ هڪ اعليٰ پروگرام ۾ شرڪت ڪيائون جيڪو مرحلي وار بهترين ملڪيت جي انتظام تي منعقد ٿيل پروگرام جيڪو آغا خان فائونڊيشن جي طرفان پشاور ۾ 2000ع ۾ ٿيو، بين الاقوامي تربيتي ورڪشاپ جيڪو شفاف سرشتو تي ٻڌل هو جيڪو حيدرآباد سنڌ ۾ 2005ع ۾ ٿيو، EPB-IBFAM سيمينار جيڪو INCOTERMS تي هو ڪراچيءَ ۾ ٿيو 1999ع ۾، بين الاقوامي چيمبر جيڪو علاقائي ۽ ٻاهرين ڪاروبار جي سِڌي انوسيٽمينٽ تي ڪانفرنس ڪراچيءَ ۾ 2002ع ۾ ٿي. پاڻ ٽيڪس جي قانون جو ڪورس ۾ پڻ شرڪت ڪيائون ۽ 2002ع ۾ همدرد اسڪول لاءَ ۾ ڪم ڪيائون، پاڻ پڻ ڪافي ڳالهايو بهترين ملڪيت جي حقن تي WIPO جي قومي سيمينار تي جيڪا بهترين ملڪيت تي ٿيل هئي جيڪا اڪانامڪ افيئرس ڊويزن ۽ ايڪسپورٽ پروموشن بيورو جي طرفان انتظام ڪئي وئي برآمدي مقابلي تي جيڪا گورنمينٽ آف پاڪستان منعقد ڪئي ڪراچي، لاهور ۽ اسلام آباد ۾
|
| درس |
|
جسٽس خان صاحب کي درس ڏيڻ جو گهڻو مثوق ۽ جذبو آهي جنهن جي شروعات پاڻ 1987ع ۾ پيٽرومين کان ڪيائون جتي هنن ڪيترن ئي شاگردن کي ڪمپيوٽر جي سافٽ ويئر ۽ آٽوڪيڊ جي ايپليڪيشن جي تربيت ڏنائون. پاڻ هميشه دَرس جي پيشي سان منسلڪ رهيا آهن. جسٽس خان صاحب IP قانون پڙهائيندا رهيا آهن جن کي ڏهن سالن کان وڌيڪ عرصو ٿي چڪو آهي همدرد اسڪول آف لاءَ ۾، پاڻ فيڊرل ۽ سنڌ جوڊيشل اڪيڊمي ۾ ججن جي به تربيت ڪئي اَٿن جن ۾ معاشي قانون جي ترقياتي پروگرام کي تقويت ڏنائون ۽ گذارش ڪيائون بهترين ملڪيت واري اختلافن تي 2006ع ۾. جسٽس خان 2008 ۾ ججن جو هڪ وفو کنيو جنهن جي ٽريننگ بحرين ۾ ٿي جيڪا ڪمرشل لاءَ پروگرام تي ڪئي، بهترين ملڪيت جي قانون تي، پاڻ ورچوئل يونيورسٽي لاهور ۾ 32 ليڪچر رڪارڊ ڪرايا جيڪي IP تي هئا، جيڪي 45 ڊپارٽميٽ آف ڪامرس پروجيڪٽ لاءِ هئا. پاڻ 2002ع ۾ وڪالتي درسي ورڪشاپ منعقد ڪيو جيڪو برتانيا جي بار ڪائونسل ۽ برٽش ڪائونسل جي گڏيل انتظام سان ٿيو جيڪو ٽِموٿي ڊٽن قيو.سي. ڪنڊڪٽ ڪيو. پاڻ 2009ع ۾ بهترين ملڪيت تي ليڪچر ڏنائون انسٽيٽوٽ آف چارٽرڊ اڪائونٽس آف پاڪستان ڪراچي ۾
|
| عزت مآب |
|
جسٽس خان صاحب کي اهو اعزاز حاصل آهي ته 1997ع ۾ ٿيل پاڻ بهترين ملڪيت جي حقن IV پروگرام ۾ چونڊيا ويا. ان کان علاوه پاڻ ”ينگ لايئرس پروفيشنل ڊولپمنٽ پروگرام“ صوبي سنڌ جا نمائندا چونڊيا ويا جيڪا U.K بار ڪائونسل ۽ برٽش ڪائونسل گڏجي مارچ 2001ع م رٿيو ويو. کين اهو به اعزاز حاصل آهي ته ”راڪيٽ فيلر فائونڊيشن بيلاگيوسينٽر (اٽلي)“ ۾ جيڪا ترقي رکندڙ Agenda-IPR 2003ع ۾ ٿي ۽ ايشيا ئي ڳالهه ٻولهه جيڪا ٽيڪنالاجي منتقلي تي ٿي جيڪا مقامي روائن ۽ ويڪسينسز جي پيداوار کي ملائشيا ۾ ٿي. 2010ع ۾ شرڪت ڪرڻ دعوت ملي.
|
| پيٽينٽ |
|
جسٽس خان صاحب پڻ 3 پاڪستاني ۽ 3 آمريڪي پيٽنٽز پنهنجي ايجاد ۽ ڪمن لاءِ فائل ڪيا جيڪي هڪ اسٽروڪ واي صاحبِ ڪمال انجن رکن ٿيون، ڊاٽ لائن پرنٽر، رجسٽرڊ ٽريڊ مارڪ جي نگراني ڪرڻ لاءِ سرشتا ۽ طريقا اهڙو سرشتو ٺاهيو جيڪو ٽريڊ مارڪ جي خلاف ورزيءَ جي اطلاع ڏئي سگهي ۽ حقيقي وقت ۾ ٻڌندڙن جي درجه بنديءَ جو سروي جي سرشتي جو هڪ طريقو پڻ ٺاهيو.
|
| ذاتي |
|
پاڻ کي قدرتي وسيلن جي حفاظت، ورثو، فنِ تعمير سان خاص لڳاءُ آهي. پاڻ موروثي ٽائلز، قديم دردروانه ۽ فرنيچر جي گهڻو موار رکن ٿا. پاڻ فارغ وقت ۾ اردو، سرائڪي ۽ انگريزي ۾ شاعري پڻ ڪن ٿا
|
قانون (ڪاروائي ،فرمان ، دستور) 
